Fırsatlar ve Çerçeve
Türkiye’de spor sponsorluğu, markalar için hem sosyal sorumluluklarını yerine getirme hem de pazarlama ve iletişim hedeflerine ulaşma konusunda önemli bir araçtır. Bu alandaki faaliyetler, devlet tarafından belirli yasal düzenlemeler ve teşviklerle desteklenmektedir. Sponsorluk ilişkisinin sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi için ilgili mevzuata hâkim olmak, hem sponsorlar hem de sponsorluk alanlar için büyük önem taşır.
Temel Yasal Çerçeve
Türkiye’de spor sponsorluğu faaliyetlerini düzenleyen temel yasal metinler şunlardır:
- 7405 Sayılı Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları Kanunu (2022): Bu Kanun, spor kulüpleri ve spor federasyonlarının kuruluş, işleyiş, denetim ve en önemlisi gelir kaynakları gibi konularda kapsamlı bir çerçeve sunar. Sponsorluk, bu Kanun kapsamında kulüpler ve federasyonlar için önemli bir finansman aracı olarak tanımlanmıştır. Kanun, sporun finansal sürdürülebilirliğini sağlamayı ve sponsorluk yoluyla özel sektör katılımını teşvik etmeyi amaçlar.
- Kurumlar Vergisi Kanunu (KVK) ve Gelir Vergisi Kanunu (GVK): Bu kanunlar, sponsorluk harcamalarının vergilendirilmesi ve vergi matrahından indirilmesi konularındaki temel düzenlemeleri içerir.
- Vergi Usul Kanunu (VUK): Sponsorluk harcamalarının belgelendirilmesi, defter kayıtları ve diğer mali hususlar VUK kapsamında belirlenir.
- T.C. Gençlik ve Spor Bakanlığı Yönetmelikleri ve Tebliğleri: Bakanlık, ilgili kanunlara dayanarak sponsorluk uygulamalarına dair detaylı usul ve esasları belirleyen yönetmelikler ve tebliğler yayımlar (örneğin, “Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonlarına Yapılacak Sponsorluk Harcamalarının Vergi Matrahından İndirilmesi Hakkında Yönetmelik”).
Sponsorluk Harcamalarında Vergi Avantajları
Türkiye’de spor sponsorluğunun en önemli teşviklerinden biri, sponsor olan şirketlere (kurumlar vergisi mükellefleri) ve şahıslara (gelir vergisi mükellefleri) sağlanan vergi avantajlarıdır. Bu avantajlar, 7405 Sayılı Kanun ve ilgili vergi mevzuatına göre şekillenir:
- Matrahtan İndirim İmkanı:
- Genel Kural: Kurumlar Vergisi Kanunu ve Gelir Vergisi Kanunu’na göre, spor kulüpleri ile spor federasyonlarına yapılan sponsorluk harcamaları, belirli şartlar altında beyan edilen gelirin (veya kurum kazancının) tespitinde matrahtan indirilebilir.
- Oranlar: Bu indirimin oranı genellikle yapılan sponsorluk harcamasının %100’üne kadardır. Ancak bu oran, ilgili yönetmeliklerde belirtilen koşullara ve Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenen limitlere tabi olabilir. Örneğin, amatör spor dallarına yapılan sponsorluk harcamaları için daha yüksek veya tamamı oranında indirim imkanı sağlanabilir. Profesyonel spor dalları için ise genellikle daha düşük bir oran (%50 gibi) uygulanabilmektedir.
- Limitler: İndirim konusu yapılacak tutarın, yıllık beyan edilen gelirin (veya kurum kazancının) belirli bir yüzdesini (%5 veya %10 gibi) aşmaması şartı bulunabilir. Bu limitler, güncel mevzuatta belirtilir.
- Belgelendirme ve Onay Süreci:
- Vergi avantajlarından yararlanabilmek için sponsorluk harcamalarının usulüne uygun olarak belgelendirilmesi (fatura, dekont vb.) zorunludur.
- Yapılan sponsorluk sözleşmesinin, ilgili spor federasyonu veya Gençlik ve Spor Bakanlığı tarafından onaylanması veya tescil edilmesi genellikle bir ön şarttır. Bu onay, sponsorluğun yasal düzenlemelere uygun olduğunu ve vergi avantajlarından yararlanabileceğini teyit eder.
- Sponsorluk sözleşmelerinin ve ödemelerinin şeffaf bir şekilde kayıt altına alınması ve denetime açık olması esastır.
Sponsorluk Sözleşmesinin Önemi ve İçeriği
Sponsorluk ilişkisinin hukuki dayanağı, taraflar arasında imzalanan yazılı bir sözleşmedir. Bu sözleşme, her iki tarafın haklarını ve yükümlülüklerini net bir şekilde belirlemeli ve olası anlaşmazlıkları önlemelidir. Sponsorluk sözleşmesinde bulunması gereken temel unsurlar:
- Taraflar: Sponsor ve sponsorluk alan kurum/kuruluşun (spor kulübü, federasyon, sporcu vb.) tam unvanları ve iletişim bilgileri.
- Konu ve Kapsam: Sponsorluğun hangi spor dalı, takım, sporcu, etkinlik veya tesis için yapıldığı, süresi ve coğrafi kapsamı net olarak belirtilmelidir.
- Sponsorluk Bedeli ve Ödeme Şekli: Nakdi (para) veya ayni (mal, hizmet, ekipman, tesis kullanımı vb.) olarak yapılacak desteğin miktarı, türü, ödeme takvimi ve koşulları detaylandırılmalıdır. Ayni yardımların rayiç bedeli üzerinden belgelendirilmesi önemlidir.
- Sponsorun Elde Edeceği Haklar: Marka logosunun nerelerde (forma, saha kenarı, basın toplantısı, sosyal medya, web sitesi, iletişim materyalleri) ve ne şekilde yer alacağı, sporcunun/takımın reklam faaliyetlerinde kullanımı, etkinliklere katılım, ticari isim hakları gibi tüm pazarlama ve iletişim hakları açıkça tanımlanmalıdır.
- Sponsorluk Alanın Yükümlülükleri: Spor kulübü/federasyonun veya sporcunun etik kurallara uyma, performans hedefleri (varsa), medya ilişkileri, marka ile iş birliği yapma ve raporlama yükümlülükleri belirtilmelidir.
- Sözleşmenin Süresi, Fesih Şartları ve Cezai Şartlar: Anlaşmanın başlangıç ve bitiş tarihleri, hangi koşullarda sözleşmenin feshedilebileceği (örn: performans düşüklüğü, etik ihlal, mali yükümlülüklerin yerine getirilmemesi) ve bu durumlarda uygulanacak cezai şartlar detaylandırılmalıdır.
- Uyuşmazlıkların Çözümü: Sözleşmeden doğabilecek anlaşmazlıkların hangi yolla (arabuluculuk, tahkim, mahkeme) ve hangi yargı mercilerinde çözüleceği belirlenmelidir.
Türkiye’deki Diğer Önemli Hususlar
- Etik ve Reklam Kuralları: Sponsorluk anlaşmaları, Türk Reklam Mevzuatı ve T.C. Gençlik ve Spor Bakanlığı’nın belirlediği etik kurallara uygun olmalıdır. Özellikle çocuk sporcuların ve gençlerin korunmasına yönelik hükümlere uyulması büyük önem taşır.
- Doping ve Uyum: Sporcu sponsorluklarında, sporcuların doping kurallarına uyumu ve bu konuda doğabilecek olumsuz durumların sorumlulukları sözleşmede yer alabilir.
- Kamu İktisadi Teşebbüsleri (KİT) ve Dernekler: Kamu kurumları veya dernek statüsündeki spor kuruluşlarına yapılacak sponsorluklarda ek yasal düzenlemeler ve izinler gerekebilir.
- Amatör ve Profesyonel Ayrımı: Vergi teşvikleri ve diğer düzenlemeler, amatör ve profesyonel spor dalları arasında farklılık gösterebilir. Amatör sporlara yapılan destekler genellikle daha fazla teşvik edilir.
Türkiye’deki mevzuat, spor sponsorluğunu destekleyici bir yapıya sahiptir. Bu durum, markaları spor dünyasına yatırım yapmaya teşvik ederken, spor camiasının da finansal sürdürülebilirliğine ve gelişimine kritik katkılar sunar. Ancak her sponsorluk anlaşması öncesinde, yasal danışmanlık almak ve tüm detayları titizlikle incelemek, her iki taraf için de sorunsuz ve verimli bir iş birliğinin temelini oluşturur.
